جعبه سیاه هواپیما، ابزاری حیاتی است که در صورت وقوع حادثه یا تصادف هوایی، توانایی دریافت و ذخیره اطلاعات مربوط به پرواز را دارد. این ابزار تحت عنوان جعبه سیاه شناخته می‌شود، اما در واقع دو قسمت متمایز از آن به نام‌های رگیستر و کاک بلک تعبیر می‌شوند.
جعبه سیاه هواپیما به دلیل تصمیم گیری درست در مورد راه‌آهن فضایی هواپیما و نیز تجهیزات آماده باش در محیط هوایی، می‌تواند به عنوان شاهدی دادگاهی از فاکتورهایی مهم برای تحقیقات امنیتی و اصلاحی در صنعت هوانوردی مطرح باشد. جعبه سیاه در صورتی که حادثه رخ دهد، به طور خودکار فعال می‌شود و آماده ضبط هرگونه اطلاعات مورد نظر است. این اطلاعات شامل مواردی از قبیل سرعت، ارتفاع، موقعیت جغرافیایی، شتاب، جهت حرکت و چرخش هواپیما می‌شود.
با توجه به اینکه جعبه سیاه ظرفیت ضبط اطلاعات زیادی را داراست، این ابزار علاوه بر شماره‌دهی روزانه به اطلاعات، همچنین توانایی در ضبط صداهای محیط، مکالمات خلبانان وکرونومتر و همچنین سیگنال‌های صدا و تصویر را نیز داراست. با استفاده از این اطلاعات قابل ضبط و ذخیره در جعبه سیاه، تحلیلگران حوادث هوایی می‌توانند بازسازی دقیقی از رویدادهای پرواز را داشته باشند و علت حادثه را شناسایی نمایند.
کاربرد دیگری که جعبه سیاه در دنیای هوانوردی دارد، تعیین مسئولیت در مورد حادثه است. زیرا با استفاده از این ابزار حیاتی، اطلاعات دقیق در دسترس قرار می‌گیرد و احتمال اغراق یا کاهش وقوع حادثه توسط متخصصان امنیت بسیار کمتر می‌شود. از این رو، هرگونه خطا و نقصی که ممکن است به وجود آید، با کمک جعبه سیاه قابل شناسایی است و اقدامات اصلاحی نیز می‌تواند به عمل آید.
در نتیجه، جعبه سیاه هواپیما به عنوان یک ابزار بسیار حیاتی و موثر در حفظ امنیت هوانوردی شناخته می‌شود. این ابزار قادر است در صورت وقوع حادثه، اطلاعات ضروری را ضبط و ذخیره نماید تا تحلیلگران و متخصصان امنیت بتوانند علت رخ دادن حادثه را شناسایی و در صورت نیاز اقدامات اصلاحی لازم را انجام دهند. به عبارت دیگر، جعبه سیاه هواپیما به روشی دقیق و کارآمد به تحقیقات هوانوردی کمک می‌کند تا از طریق داده‌های ثبت شده، مستندات و اطلاعات لازم را برای بهبود امنیت و کاهش حوادث هوایی فراهم سازد.
نحوه تولید جعبه سیاه
تکنولوژی در حال تحول بسیاری است و این تحولات به ویژه در حوزه‌ی برق و الکترونیک، به خصوص در دستگاه‌ها و وسایل پرنده، در حال روزافزونی است. درصد زیادی از پروازهای هواپیماها بی رختی انجام می‌شود، اما هر رویدادی که رخ دهد، ممکن است به عنوان یک درسی بزرگ و فرصتی برای بهبود ایمنی و عملکرد درآینده مورد بررسی قرار گیرد. به همین روی، تجهیز هواپیماها به دستگاهی به نام "جعبه سیاه"، تبدیل به یک الزام و ضرورت برای همه شرکت‌های هواپیمایی شده است.
جعبه سیاه، تجهیزی کوچک است که در داخل هواپیما قرار می‌گیرد و اطلاعات مربوط به پرواز، مکانیکی سیستم‌ها و فعالیت‌های هواپیما را با دقت بسیار بالا در طول پرواز و در صورت وقوع حادثه، به ذخیره سازی می‌پردازد. بنابراین، بر خلاف اسمی که به دلایل تاریخی به آن داده شده است، ظرفیت این سیستم برای جمع آوری اطلاعات و ذخیره کردن آنها غیرقابل توهین است.
به منظور تولید یک جعبه سیاه، فرآیند پیچیده‌ای را باید طی کرد. از جمله این مراحل می‌توان به طراحی، توسعه و انتخاب قطعات الکترونیکی مورد استفاده، انتخاب و ارتقاء دستگاه ضبط اطلاعات، تولید و تجمیع قطعات و در نهایت آزمایش و عیب یابی اشاره کرد. همچنین مهم است که استانداردهای بین‌المللی مربوط به جعبه سیاه را رعایت کرد.
در مرحله‌ی طراحی، تیم‌های مهندسی، با توجه به نیازها و تکالیف مربوطه، جزئیات طراحی و مشخصات فنی را مشخص می‌کنند. سپس با توجه به این طراحی، تولیدکنندگان اصلی شروع به تولید قطعات جعبه سیاه و توسعه دستگاه ضبط می‌کنند. در این مرحله، هماهنگی بین تیم‌های طراحی و تولید بسیار ضروری است تا تمامی نیازها و استانداردها رعایت شود.
بعد از تولید قطعات و دستگاه‌های مورد نیاز، مرحله‌ی تجمیع راه‌اندازی می‌شود. در این مرحله، قطعا های الکترونیکی، حسگرها و همچنین دستگاه ضبط به هم متصل می‌شوند و اطلاعات بدست آمده در حافظه‌ی داخلی ذخیره می‌شوند. هنگام تجمیع کامل، رعایت استانداردهای بین‌المللی و تست کامل عملکرد سیستم بررسی می‌شود تا از کارایی و قابلیت نجات داده‌ها در شرایط حادثه اطمینان حاصل شود.
در نهایت، جعبه سیاه در هواپیما قرار داده می‌شود و همچنین نگهداری دوره‌ای و بررسی فنی منظم و ارزیابی عملکرد آن ضروری است. امروزه، جعبه‌های سیاه بسیاری از تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای برخوردار هستند و قادر به ذخیره‌سازی تا 1000 ساعت از اطلاعات پرواز می‌باشند.
در نتیجه، تولید و استفاده از جعبه سیاه همانند ادواتی است که برای حفظ ایمنی و بهبود عملکرد از آن بهره برداری می‌شود. چیزی که باید بدانیم این است که این سیستم‌های پیشرفته نقش مهمی در تامین اطلاعات مربوط به رویدادهای حادثه در برخورد با خطرات بوده و به شرکت‌های هواپیمایی امکان مشخص کردن اصلی جزئیات رویدادهای آسیب را می‌دهند. تحقیقات پس از حادثه برای بهبود استانداردها و روش‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است و به همین دلیل، جعبه سیاه را می‌توان قدمی مهم و نیازی ضروری در صنعت هوانوردی دانست.
